Spiegelen tegen schadelijk licht

Samen met de UTwente kijkt lectoraat Relationele Zorg naar de verschillende doelgroepen en hoe zij zich insmeren met SPF (zonnebrandcrème) om zich te beschermen tegen schadelijke uv-straling. Hiervoor wordt een participatief actie onderzoek gebruikt, samen met betrokkenen en doelgroepen. De onderzoeksgroep maakt voor het bevorderen van bewustwording van zonneschade en het bevorderen van gebruik van SPF bij het publiek gebruik van een uv-spiegel, ontwikkeld door UTwente. In hoeverre draagt de uv-spiegel bij aan bewustwording van de schadelijke uv-straling en aanzet tot actief zon beschermend gedrag? 

Aanleiding

Blootstelling van de huid aan uv-licht vergroot de kans op huidkanker. Huidkanker is de meest voorkomende vorm van kanker in Nederland. Jaarlijks komen er 70.000 nieuwe huidkankerpatiënten bij (IKNL, 2019). Huidkanker ontstaat door overmatige blootstelling aan uv-straling van de zon, hierdoor is het belangrijk om tijdig en goed in te smeren. Er is over het algemeen nog onvoldoende bewustzijn van de consequenties na het te veel onbeschermd blootstellen aan uv- straling: kans is op huidkanker, maar ook huidschade zoals rimpels en pigmentvlekken. 

‘Smeren’ is één van de mogelijke interventies naast 'weren’ en ‘kleren’ als bescherming tegen uv-licht. Het gebruik van een Sun Protection Factor (SPF) is voor veel mensen vaak nog onduidelijk, waardoor ze niet weten wanneer en hoe ze moeten smeren. Insmeren met zonnebrandcrème zou een gewoonte moeten worden. Hoe jonger er wordt begonnen met smeren, hoe preventiever het werkt tegen huidkanker. En juist vooral bij die jongere generatie ontbreekt het bewustzijn van smeren. Zonnebrandcrème wordt bovendien over het algemeen te weinig, te dun, te laat en met een lage beschermingsfactor gebruikt. 

Het onderzoek

Het doel van dit onderzoek is het bevorderen van bewustwording van zonneschade en het bevorderen van gebruik van SPF bij het publiek. Hiervoor heeft UTwente een uv-spiegel ontwikkeld. Deze wordt gebruikt door de opleiding Huidtherapie van De Haagse Hogeschool. Er zijn ook kleine handspiegeltjes op de markt gekomen met een uv-camera erin. 

Kijkend in de uv-spiegel worden rimpels en pigmentvlekken op de huid met hoog contrast beter zichtbaar. Dit is vaak al confronterend, zeker voor mensen die al meer zonschade hebben opgelopen. Wanneer men zonnebrandcrème op de huid smeert, kleurt de huid zwart in de spiegel. Dit demonstreert dat het uv-licht wordt geabsorbeerd/tegengehouden door een filter in de crème en bescherming biedt voor de huid eronder. Het is duidelijk te zien of men zich voldoende heeft ingesmeerd en geen plekken op het gezicht heeft overgeslagen door een egaal zwart gezicht in de uv-spiegel te zien. Het smeergedrag kan hierdoor goed inzichtelijk worden gemaakt. De uv-spiegel kan daarom dienen als middel tot bewustwording en preventie van zonschade aan de huid.

De spiegel is een aantal keer ingezet bij evenementen en blijkt keer op keer een verrassingseffect bij de deelnemer (degene die in de spiegel kijkt) te veroorzaken. ‘Oh wauw’ is vaak de reactie als in de spiegel een SPF op de wang wordt gesmeerd en inzichtelijk wordt door de zwarte kleur op het gelaat dat schadelijk licht wordt geblokkeerd.

Methode

De methode die voor dit onderzoek gebruikt wordt, is een participatief actie onderzoek. Samen met betrokkenen en doelgroepen onderzoekt het lectoraat in hoeverre de uv-spiegel bijdraagt aan bewustwording van de schadelijke uv-straling en aanzet tot actief zon beschermend gedrag waarbij de SPF op een juiste wijze wordt aangebracht. Om tot antwoorden te komen, wordt gebruikgemaakt van kwantitatieve (vragenlijst en observatielijst) en kwalitatieve onderzoeksmethoden (focusgroepen en interviews).

Eindproducten

Een van de onderzoeken binnen dit project is uitgevoerd op de Special Olympics van 2024. Bij dit onderzoek waren coaches en atleten de doelgroep. Voor beide groepen is met de data een analyse gedaan, waarvan de resultaten in een poster omschreven staan:

• Poster voor coaches
• Poster voor atleten

Team

• Astrid Stift (De Haagse Hogeschool)
• Yvonne van Zaalen (De Haagse Hogeschool)
• Samenwerkingspartner prof.dr.ir. Ruud Verdaasdonk (TechMed Centre UTwente)

Contactpersoon

Astrid Stift ([email protected])