Analyseren kwalitatieve onderzoeksdata met ATLAS.ti

ATLAS.ti is een computerprogramma dat erg nuttig kan zijn bij het doen van onderzoek door studenten en medewerkers. Men gebruikt het met name voor de analyse van kwalitatieve onderzoeksdata, bijvoorbeeld voor de analyse van uitgeschreven interviews of voor literatuuronderzoek.

Voor kwantitatief onderzoek is SPSS een bekend programma. Voor kwalitatief onderzoek is dat ATLAS.ti.

ATLAS.ti is het resultaat van een interdisciplinaire onderzoeksproject aan de Technische Universiteit van Berlijn uit 1989. In het Duits staat het acroniem ATLAS.ti voor: “Archiv für Technik, Lebenswelt und Alltags-Sprache”, oftewel ‘Archief voor technologie, de leefwereld en alledaagse taal’, waarbij de .ti staat voor tekstinterpretatie.

Het aantal gebruikers neemt jaarlijks toe. ATLAS.ti wordt gebruikt:

• door onderzoekers en promovendi in de kenniskringen van lectoraten
• door docenten tijdens vakken als kwalitatief onderzoek, onderzoeksmethodologie, het analyseren van interviews, of tijdens afstudeerbegeleiding
• door studenten tijdens diverse vakken en tijdens onderzoek voor hun scripties

De hogeschool heeft een campuslicentie ATLAS.ti. Dat betekent dat de licentie het toestaat dat alle studenten en medewerkers de volledige versie van ATLAS.ti mogen gebruiken op vaste HHs-computers, laptops, in pc-lokalen evenals op computers thuis. Er hoeven geen individuele licenties te worden aangeschaft.

De ATLAS.ti desktop versies voor Windows en Mac hebben dezelfde functionaliteiten. Daarnaast is er een vereenvoudigde Web versie en zijn er tabletversies voor de iPad en Android. Zie deze vergelijking tussen de desktop en web versies. De Haagse Hogeschool heeft een campuslicentie en daarbij hoort onbeperkt gebruik van alle beschikbare versies. Regelmatig zijn er updates beschikbaar.

De actuele versie is ATLAS.ti 25 maar voor HHs computers is versie 24.2 beschikbaar.

Programma starten: Windows startmenu -> ATLAS.ti zie ook de ATLAS.ti FAQ voor installatie van de software.

ATLAS.ti is 64 bits software en vereist minimaal 4 Gb intern geheugen;  dat betekent dat het niet op oudere 32-bit computers geïnstalleerd kan worden. (Windows zie: Instellingen -> Systeem -> Info: apparaat specificaties).

Opgelet: in principe kunnen projecten van een oudere versie van ATLAS.ti naar een nieuwere versie worden overgezet, maar omgekeerd is dat niet mogelijk! Echter versie 24 en 25 hebben dezelfde file extension .atlasti en zijn wel uitwisselbaar. Maar projecten die in versie 24 of 25 zijn gemaakt, kunnen niet worden gebruikt in versie 23.

Alle gebruikers van ATLAS.ti moeten een persoonlijk account aanmaken op https://my.atlasti.com/ waar de geldige licentiecode (invite key) ingevuld moet worden. Dat geldt zowel voor HHs computers als privé computers. Let op: je kunt een willekeurig emailadres en wachtwoord gebruiken om een account aan te maken. Kies daarvoor een uniek nieuw wachtwoord, niet hetzelfde als voor je HHs inlogaccount.


Hogeschool computers (desktops en laptops)
ATLAS.ti is standaardsoftware en geïnstalleerd op alle desktop computers in de hogeschool. De licentie wordt jaarlijks begin april verlengd. Je hoeft hier zelf niets voor te doen en kunt de waarschuwing negeren bij het einde van de licentietermijn, dat de licentie af zal lopen. Opmerking: bij door IT beheerde computers staat de automatische update functie uit, in tegenstelling tot software die je zelf installeert. Als ATLAS.ti nog niet op je HHs laptop staat, kun je dit zelf installeren. Zie de ATLAS.ti FAQ op de beginpagina.

Privé computers
Medewerkers en studenten kunnen de desktop versies voor Windows of Mac zelf downloaden. Zie deze uitleg. De benodigde invite key is te vinden op pagina 3 van de ATLAS.ti FAQ (zie bovenaan deze webpagina).

Het gebruik van ATLAS.ti op laptops en computers die niet door de hogeschool beheerd worden is voor eigen risico van de gebruiker. De hogeschool biedt geen technische ondersteuning. Voor de systeemeisen zie: https://atlasti.com/product/technical-info/

• Verwerk geen privacy gevoelige data op privé computers en zorg voor passende beveiligingsmaatregelen.
• Gebruik HHs computers, daarbij is de harddisk met BitLocker beveiligd.
• Anonymiseer eerst de onderzoeksdata voordat je deze met ATLAS.ti analyseert.
• Gebruik voor je my.atlasti.com account een uniek nieuw wachtwoord, niet hetzelfde als voor je HHs inlogaccount.
• Projecten kunnen eventueel met een wachtwoord beveiligd worden (maar als je het wachtwoord kwijtraakt bent je ook de toegang tot het project kwijt!)
• Maak regelmatig, bijvoorbeeld na elke werksessie, een backup door het project te exporteren (File → Export → Project bundle). Het backup bestand met de zogeheten project bundle heeft als extensie: .atlasti
• Sla het bestand extern op bijv. OneDrive; onderzoekers kunnen ook Research Drive gebruiken.
• Je kunt project bundles importeren (beginscherm ATLAS.ti → Import Project) en zo ook op andere computers werken.
• Controleer ook of de standaard opslaglocaties goed zijn ingesteld.

Openen: Windows startmenu - ATLAS.ti

1. Maak een nieuw project aan:
Beginscherm of File - New:  Create New Project
Projectnaam geven; bijvoorbeeld titel en datum van het onderzoek

2. Importeer de documenten
Tab Home - Add documents
Driehoekje: Add files of Add folder contents
Selecteer je bestanden en klik op openen

3. Maak Document groups aan
Tab Home – Documents – Driehoekje: Document Groups
New Group ; geef een naam en klik Create

Bijvoorbeeld:
-Wetenschappelijke artikelen
-Krantenartikelen
-Interviews

Selecteer rechts de bestanden, en klik pijl naar links in de Document Group Manager

4. Tussentijds opslaan project zonder de onderzoeksdata
File – Save (verborgen bestand)

5. Opslaan project inclusief onderzoeksdata
File - Export - Project Bundle (file extensie: .atlasti)

Advies: sla regelmatig op als Project bundle bij wijze van backup!
Zie de online product tutorial voor uitwisseling projecten en gemengde Windows / Mac teams

1. Coderen van document fragmenten

Selecteer fragment van het document (= quotation). Via icons of rechtermuisknop kunnen een of meer codes worden toegevoegd:

• Apply Codes: codes toepassen; sneltoets: Ctrl + J
• Code in Vivo: tekst van het fragment als code gebruiken; sneltoets Shift + Ctrl + V
• Quick Coding: de laatst gebruikte code toevoegen; sneltoets Ctrl + L
• Create Free Quotation: markeer fragment, zonder code
• Create Link Source / Target: hyperlink tussen quotations
• Copy: kopieer tekst van het fragment

2. Drag and drop
• Bij het coderen vanuit een bestaande codelijst kun je codes naar de quotations slepen.
• Dat kan vanuit de Project Explorer of (bij voorkeur) via de Code manager

3. Comments
• Rechts van het document staan in de kantlijn de quotations en de codes. Deze kunnen van een Comment worden voorzien (rechtermuisknop; weergave klein geel tekentje).
• Comments kunnen ook aan het document of het hele project worden toegevoegd.

4. in de Code Manager zie je de codes terug (Tab Home – Codes)

1. Vanuit de Code Manager kun je per code naar de fragmenten terug
• Ga naar de Code Manager (Tab Home – Codes) en dubbelklik op een code

2. Hoe vaak komt een code voor?
• Ga naar de Code Manager: kijk naar het cijfer bij “groundedness” naast de codenaam.

3. Rapporten laten opstellen
• Rapport maken van alle gemarkeerde fragmenten op volgorde van documenten
• Tab Home – Quotations – Report – All items – Grouping: documents

• Rapport maken van alle fragmenten op volgorde van de quotes
• Tab Home – Quotations – Report – All items – Grouping: none

• Rapport maken van alle fragmenten per code
Tab Home – Quotations – Report – All items – Grouping: codes

4. Hoe vaak komt een thema voor?
• Tab Analyze - Code Document Table
• Selecteer Codes of Code groups en Documents of Document groups
• Eventueel Export to Excel

5. WordCloud en Word List
• Open een document en klik in de tab Document op Word Frequencies
• Niet-relevante woorden weglaten: klik naast Exclude op een stopwoordenlijst
• Stopwoordenlijst toevoegen: klik naast Exclude op icon “Edit Stop and Go Lists”
• Klik op Import Lists, selecteer het Excelbestand met de gewenste taal en klik Openen: Dutch English French German Spanish

• In ATLAS.ti zelf: Windows Start / ATLAS.ti bij Resources en Tutorials. Vanuit een project: tab Help
• Online gebruikshandleidingen en documentatie: https://atlasti.com/manuals-and-documents 
• Instructie video's: https://atlasti.com/video-tutorials en YouTube: https://www.youtube.com/user/ATLASti01
• Research Hub met instructies, best practices en meer
• Gratis en betaalde trainingen 
• Friese, S. (2019). Qualitative data analysis with ATLAS.ti. Third edition. London: Sage. 527.9/FRIE Bijbehorende website
• Verhoeven, N. (2024). Thematische analyse : patronen vinden bij kwalitatief onderzoek. 2e druk. Amsterdam: Boom. 300.6/VERH
• ATLAS.ti video blog Susanne Friese en actuele blog o.a. over AI: https://www.drsfriese.com/blog
• Woolf, N.H. & Silver, S. (2018) Qualitative Analysis Using ATLAS.ti: The Five-Level QDA™ Method. London: Routledge. 527.9/WOOL en als e-book
• Gupta, A. (2024) Qualitative Methods and Data Analysis Using ATLAS.ti : A Comprehensive Researchers’ Manual. Springer.  https://doi.org/10.1007/978-3-031-49650-9

Introductie ATLAS.ti - ingesproken presentatie bibliotheek

Voorbeeldprojecten ATLAS.ti o.a. Children and happiness
Voorbeeld documenten Sea Turtles: newspaper, WWF, article1, article2, article3, video, videoclip
Voorbeeld transcripten uit masterscriptie: Annabelle, Lisa, Maaike, Petra, Roos
Voorbeeldproject Pedagogiek: zipfile

Gebruikers kunnen bij inhoudelijke vragen en problemen in het gebruik van ATLAS.ti terecht bij de Hogeschoolbibliotheek, functioneel beheerders Niloufar Soekhai en Francesco Izzo. Helpdesk begane grond bibliotheek / [email protected] / tel: (070) 445 7888. Bij technische problemen kan men terecht bij de FrontOffice FZ&IT, Balie Ovaal 1. iFrontOffice op intranet / tel: (070) 445 7777.

De bibliotheek biedt ook ondersteuning door het geven van presentaties en workshops over ATLAS.ti. Doelgroepen zijn studenten die in aanraking komen met kwalitatief onderzoek in de aanloop naar en tijdens hun afstudeeronderzoek; docenten/onderzoekers; beoordeelaars en promovendi. De ingesproken presentatie als introductie op ATLAS.ti is te downloaden.