Future Human Capital

Hoger onderwijsinstellingen hebben een grote verantwoordelijkheid waar het gaat om hoe studenten en docenten duurzaamheid kunnen verinnerlijken in hun manier van leren en werken. Universiteiten en hogescholen dragen immers bij aan de vorming van een nieuwe generatie; op de arbeidsmarkt, in de maatschappij en als wereldburger. Hoe pakken we bij De Haagse deze verantwoordelijkheid op?

Wâtte Zijlstra is als senior onderzoeker verbonden aan het kenniscentrum Global & Inclusive Learning en samen met senior-onderzoeker Aniek Draaisma van het kenniscentrum Mission Zero werkt hij aan het onderzoeksproject Regeneratieve Pedagogiek. In dit project onderzoeken zij wat leren, werken en leven betekent binnen het nieuwe paradigma van duurzaamheid. Hoe richten we duurzaam – of liever: regeneratief – hoger onderwijs in? “Er is in het hoger onderwijs traditioneel minder aandacht voor pedagogiek, het bijdragen aan de persoonlijke ontwikkeling van een student. Het draait vaak meer om didactiek, het overdragen van kennis.  Voor regeneratief hoger onderwijs moeten we daar anders naar gaan kijken. Het gaat immers om gedragsverandering.” 

Duurzaamheid in het onderwijs

Het onderzoeksproject is direct de basis van een te ontwikkelen leergang Regeneratieve Pedagogiek, die vanaf 2026 voor alle docenten in het hoger onderwijs beschikbaar komt. Hiervoor gaan Wâtte en Aniek samenwerken met het The Hague Center for Teaching & Learning (HCTL). Dit is het professionele leernetwerk voor alle medewerkers van De Haagse Hogeschool. Het HCTL adviseert, ontsluit en organiseert professionalisering voor docent-onderzoekers, onderzoekers, projectleiders en lectoren. Wâtte: “De zoektocht naar hoe de leergang eruit moet gaan zien is tegelijkertijd de basis van ons onderzoekstraject. We organiseren gedurende de duur van ons onderzoek een achttal leerateliers, sessies waar docenten en studenten met elkaar in gesprek gaan over hoe je duurzaamheid en regeneratie kunt integreren in de onderwijspraktijk. Als je duurzaamheid integreert in je lesgeven, kun je te maken krijgen met polariteit, emoties, verwarring bij mensen hoe ze het beste hun rol kunnen pakken. We hebben in dat kader bij De Haagse dankzij de collega’s van de kenniscentra Global and Inclusive Learning en Mission Zero veel kennis in huis op het gebied van het weer met elkaar verbinden. En met de rest van de natuur.”

Tijdens ieder leeratelier staat een regeneratief pedagogisch principe centraal, zoals inner development goals, emoties die bij een transitie komen kijken, wat is rechtvaardigheid in het kader van duurzaamheid, regeneratief leiderschap of wat kun je leren van andere disciplines in je eigen onderwijservaring. Duurzaamheid is niet een thema dat direct iedere docent en student aanspreekt. “Het kan lastig zijn om te bepalen hoe het thema in jouw specifieke vakgebied en manier van lesgeven een rol kan spelen. Niet iedereen ervaart het als even belangrijk. Dat geeft wrijving. Ook niet iedere student staat direct open voor het onderwerp. Je hebt bijvoorbeeld te maken met mensen die duurzaamheid voornamelijk als een privilege zien of die volledig vertrouwen op technologische oplossingen en weinig nut zien in gedragsveranderingen. Hoe gaan we het een onderwerp van iedereen maken?”

De acht leerateliers bouwen op elkaar voort en leiden uiteindelijk tot een werkboek om jezelf of je team te ontwikkelen op het gebied van regeneratieve pedagogiek. Ook worden de uitkomsten verwerkt in verschillende podcasts. Samen vormen ze de basis voor de nieuwe docentenleergang. “De leergang gaat onder meer bestaan uit intervisie en learning on the job. We dagen collega’s uit om een les in de eigen opleiding te ontwikkelen en die vervolgens te presenteren aan de collega’s in de leergang.” 

Iedereen is een change agent

Als het minder om cognitie en kennisoverdracht gaat en meer over (persoonlijke) ontwikkeling hoe beïnvloedt dit dan je manier van lesgeven? Wâtte: “Pedagogiek heeft in Nederland de reputatie dat het om kinderen gaat. Opvoeden houdt op een gegeven moment op. In het Verenigd Koninkrijk en in de Verenigde Staten is pedagogiek veel meer een onderwijskundige basis, daar gaat het naast leren ook veel meer om je persoonlijke ontwikkeling als student, om het verbinding maken met je innerlijke drijfveren en de wereld om jou heen. Als docenten zullen we, als we regeneratief hoger onderwijs serieus willen nemen, een transformatie moeten doorgaan. Het begint met nadenken wat duurzaamheid voor jou persoonlijk betekent. Iedereen heeft zijn eigen rol te vinden, het is niet iets dat je aan studenten ‘voorschrijft’. Het is verder belangrijk dat je het onderwerp klein maakt. Niet alleen op systeemniveau erover praten, maar het juist ook klein maken. Anders kan iemand de eigen rol veel moeilijker zien en creëer je alleen maar weerstand. Iedereen is een change agent.”