De kunst van inclusiviteit en mensenrechten
Sekswerkers zijn ondernemers. Ze beoefenen een legaal beroep, betalen belasting en staan ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Toch krijgen sekswerkers in Nederland niet dezelfde behandeling als alle andere ondernemers. Hoe zit het met de mensenrechten van sekswerkers? En waarom zou je je daar druk over moeten maken? In de minor ‘De kunst van inclusiviteit in grootstedelijke context’ gaan studenten samen met experts uit de praktijk op zoek naar de antwoorden.
Roos Schipper is een van die experts. Ze is sekswerker, activist en zet zich in voor de rechten van sekswerkers en de emancipatie van de sector. Roos legt uit: “In 2000 is het bordeelverbod opgeheven. De bedrijven die toen bestonden kregen een vergunning en sindsdien mogen sekswerkers alleen op locaties met een vergunning werken en maken gemeenten hun eigen prostitutiebeleid. Zelfstandig werken is in de meeste steden verboden en het aantal plaatsen bij exploitanten is beperkt. Je kunt als sekswerker dus niet op dezelfde manier je onderneming runnen als een ander contactberoep zoals een kapper.”
Sancties
De opheffing van het bordeelverbod had als doel de positie van de sekswerker te versterken. Is dat gelukt? In de afgelopen 20 jaar daalde het aantal seksbedrijven van 1350 naar 250 en zelfstandig werken is in de meeste gemeenten verboden. Veel sekswerkers werken daarom nu zonder vergunning. Met alle gevolgen van dien. Roos: “Als je onvergund werkt, kun je sancties verwachten: van een boete tot een uithuiszetting. Dan zul je bijvoorbeeld minder snel de politie inschakelen als er sprake is van geweld of uitbuiting. Verder maakt ‘illegaal’ werk sekswerkers kwetsbaar, chantabel, en eventueel afhankelijk van malafide figuren.”
Onrust
Een nieuw wetsvoorstel is al 10 jaar in behandeling. De sector heeft er veel kritiek op. “Volgens het nieuwe wetsvoorstel, moet elke sekswerker een vergunning hebben en zich laten registreren in een landelijke databank”, verklaart Roos. “Dat betekent concreet dat je als sekswerker met naam en toenaam op een lijst staat. Anoniem werken is dus niet meer mogelijk. Dat veroorzaakt in de sector veel onrust. Sekswerkers bang zijn voor hun privacy, bang dat uitlekken van die gegevens leidt tot chantage, geweld en discriminatie.”
Uitsluiting
“Zelfs met een vergunning heb je als sekswerker niet dezelfde rechten als andere ondernemers”, vult Roos aan. “Wie als sekswerker bij een bank aanklopt voor een zakelijke rekening of hypotheek, krijgt een ‘nee’ als antwoord. En bij veel huurcontacten staan expliciet dat het gehuurde pand niet voor sekswerk gebruikt mag worden. Waarom? Banken vermoeden witwassen van geld, verhuurders van panden verwachten overlast en vrezen als onvergund seksexploitant te worden gezien. Aan sekswerk kleeft een negatief imago: geweld, uitbuiting, criminaliteit. Misstanden die zeker aandacht verdienen, maar dit soort regels zijn stigmatiserend, zorgen voor uitsluiting en schenden het arbeidsrecht van legaal werkende sekswerkers.”
Inclusiviteit voor iedereen?
“Er zijn meer groepen in onze samenleving die in de verdrukking komen”, vertelt docent Jan-Martijn Knip. Samen met docent Justine Le Clercq begeleidt hij de derdejaars studenten die de minor volgen. “De belangrijkste les die wij studenten willen meegeven? Hoe regel- en wetgeving soms onbedoelde negatieve uitwerkingen heeft op het leven van sociale doelgroepen. Naast de rechten van sekswerkers onderzoeken de studenten tijdens deze minor ook de rechten van arbeidsmigranten.” Justine: “Het verhaal van deze groepen komt wel in beeld: er zijn series genoeg te vinden over sekswerkers, we zien regelmatig reportages over arbeidsmigranten. Kortom, ze zijn niet onzichtbaar. Maar dat is iets anders dan erbij horen en serieus genomen worden. Want nemen wij het als samenleving op voor de rechten sekswerkers of arbeidsmigranten? Waarborgen wij inclusiviteit voor iedereen?”
Ook wanneer je zelf geen sekswerker bent of diensten van een sekswerker afneemt, zijn de schending van de mensenrechten van sekswerkers geen ver-van-mijn-bed-show. Het wijst ons er ook op dat mensenrechten in Nederland geschonden worden. Dat gaat ons allemaal aan
Anke van den Dries, Expertisecentrum Seksualiteit, Sekswerk en Mensenhandel
De kunst van inclusiviteit
Tijdens de minor interviewden studenten de experts, deden literatuuronderzoek, schreven een essay en hielden een rondetafelgesprek met mensen uit de sociale doelgroep ( arbeidsmigranten en sekswerkers), professionals die met deze groepen werken, beleidsmakers en docenten/onderzoekers. Justine: “De studenten die meedoen aan de minor gaan in de toekomst werken met mensen die in de knel zijn gekomen door maatschappelijke krachten en een hulpvraag hebben. Sekswerkers zijn daar een voorbeeld van. Hoe zorg je er dan voor de je inclusiviteit kunt waarborgen? Dat is de kunst die wij onze studenten willen leren.”
Wat zou ik anders doen met de kennis van nu? Ik zou meer én eerder gesprekken aangaan met sekswerkers en belanghebbenden binnen de sector. Luisteren naar hun verhaal en wat zij graag veranderd zouden willen zien. Je hoort veel geluiden dat politici doen wat zij denken dat het beste is. Juist daarom zou je hen moeten confronteren met de pijnlijke realiteit van veel sekswerkers in Nederland
Uit essay van Christi van der Meer, een van de studenten die de minor volgde
Eerder verschenen in de artikelenserie Faith In Human Rights
Over Faith in Human Rights
Het IofC-programma Faith in Human Rights (Geloven in Mensenrechten) werkt toe naar de viering van 75 jaar Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, op 10 december 2023. Het Haagse Vredespaleis is hiervoor al gereserveerd. Kijk voor meer info op de website van IofC Nederland.