Innovatieve ideeën toetsen met AI: kansen, mogelijkheden en risico's

Professor en ondernemer René Bohnsack, partner in onderzoek bij het lectoraat Platformeconomie, ontwikkelde een tool om met regeneratieve AI innovatieve ideeën te toetsen. Hoe werkt dat en welke voordelen en risico's heeft het? Tijdens een lezing op De Haagse Hogeschool vertelt Bohnsack alles over hoe ondernemers en docenten met AI duurzame businessmodellen kunnen ontwikkelen. 

"Hoewel we al bijna 20 jaar praten over duurzame bedrijfsmodellen, komt er in de praktijk weinig van terecht. Het is tijd om dat te veranderen", zegt professor en ondernemer René Bohnsack. Tijdens een lezing op de Haagse Hogeschool vertelt hij hoe generatieve kunstmatige intelligentie (Gen AI) daarbij kan helpen. 

Ondernemen is hard werken, AI kan helpen 

Bohnsack is expert op het gebied businessmodellen, digitale transformatie en duurzame innovatie. Naast academicus is hij ondernemer en heeft hij inmiddels tien vernieuwende bedrijven opgericht. Sommige startups werden een succes, anderen faalden. Om vernieuwende bedrijfsplannen vooraf te testen en verbeteren, ontwikkelde hij een tool op basis van AI: Venturely. 

"Kunstmatige intelligentie kan ondernemers en onderzoekers op allerlei manieren helpen", zegt Bohnsack. "Een bedrijf oprichten kost veel tijd en energie en als startende ondernemer heb je beperkte kennis en middelen. AI kan je bijvoorbeeld helpen marketing- of verkoopplannen te schrijven, meetings samen te vatten of vacatureteksten te verbeteren." 

Sneller en beter 

Dat het loont om aan de slag te gaan met AI blijkt ook uit een studie van Boston Consulting Group. Uit dat onderzoek komt naar voren dat adviseurs die ChatGPT gebruiken maar liefst 12% meer taken volbrengen, 25% sneller zijn en 40% meer kwaliteit leveren. Tijdens zijn presentatie gaf Bohnsack een aantal tips voor een goede opdrachtomschrijving (zie afbeelding). 

5 Rules of Effective Prompting 

1 - = Be specific, e.g. by using adjectives and comparisons 

2 - = Tell who you are, e.g. world-class marketing expert 

3 - = Give an example, template or specifically explain the desired format, e.g. conversional, table, list, etc. 

4 - =Give the model time to think, i.e. break down tasks into manageable sub-prompts. “Chain of thought prompting” 

5 - = Iterate, high-performing prompts take min. 3-5 iterations 

Bohnsack: "Je moet een algoritme opvoeden en bijscholen. In mijn ervaring heb je zo'n drie tot vijf pogingen nodig om tot een goede omschrijving te komen." 
In dit leerproces zit ook een gevaar. "Die kennis wordt ook beschikbaar voor anderen. Pas dus op met persoonlijke data of bedrijfsgegevens."  

Verantwoord ondernemen in een lineaire economie 

Naast ondersteuning, kan AI je helpen jouw bedrijfsplan te verbeteren en verduurzamen. Bohnsack is sinds zijn studietijd in Amsterdam bezig met de ontwikkeling van duurzame bedrijfsmodellen. Waarom is juist verantwoord ondernemen zo moeilijk? "De meeste ondernemers focussen op groei en winst", legt Bohnsack uit. "Dat maakt duurzame innovatie lastig, want daarbij is het juist belangrijk om te investeren in gestage opschaling." 

Onze huidige economie is lineair, legt hij uit. "We verbruiken grondstoffen om producten te maken, die we vervolgens consumeren en weggooien. We verspillen zo veel grondstoffen. Meer dan 50% van alle bedrijven werkt op deze manier en het wordt alleen maar erger. Op lange termijn is dit funest voor de aarde." 

Hij noemt bijvoorbeeld verkoopplatform Shein, dat advertenties gebruikt om te testen of producten aanslaan nog voordat ze gemaakt zijn. Als iemand zo'n artikel koopt, produceert Shein het heel goedkoop in kleine hoeveelheden. "Deze focus op winst is heel slecht voor het milieu. Daarbij verliezen deze wegwerpproducten steeds meer waarde, want kopen en weggooien wordt steeds makkelijker." 

Duurzame bedrijfsmodellen 

Hij stelt voor hergebruik te integreren in bedrijfsmodellen. "Ondernemers moeten verantwoordelijkheid nemen voor hun producten, ook na de verkoop", vindt hij. "Zorg dat wat je verkoopt zo lang mogelijk meegaan en herbruikbaar is. Er zijn allerlei manieren om dat te doen en nog steeds winst te maken." 

In zijn presentatie noemt hij drie duurzame bedrijfsmodellen: 

• Circulair ontwerp: een product dat zo lang mogelijk op een hoog niveau hergebruikt kan worden, zonder dat extra grondstoffen nodig zijn; 
• Product-as-a-service: de consument betaalt voor gebruik in plaats van bezit, zodat er minder producten nodig zijn. Bijvoorbeeld deelauto's; 
• Waste to product: hergebruik en verkoop van producten of grondstoffen. Denk ook aan vintage of tweedehands producten.  

In een duurzaam bedrijfsmodel zijn winst, groei en aandacht voor mens en milieu in balans. Bohnsack denkt dat dit het moment is om succes te hebben. "Voorheen had duurzaamheid een suf imago, maar inmiddels zijn milieuvriendelijke producten in de mode." 

Gen AI als consultant 

Hoe kom je tot een duurzaam businessmodel? "In het verleden zou je je baseren op beproefde patronen van bedrijfsmodellen", zegt de professor. "Daarmee ga je experimenteren en als je dat kunt betalen, vraag je hulp aan een consultant. Gen AI kan je veel tijd en geld besparen door te helpen de juiste combinatie van patronen te maken en advies geven over jouw specifieke plan." 

Dat is precies wat de tool van Bohnsack doet. Venturely is een platform op basis van AI dat kan helpen bedrijfsplannen samen te stellen en te verbeteren. De tool zit vol informatie over bedrijfsmodellen, doelgroepen en marktomstandigheden. Je voert gegevens in op basis daarvan komt Venturely met verbeter- en aandachtspunten. Jij maakt zelf het plan, het platform is je adviseur die je helpt om problemen te ontdekken en oplossingen te vinden. 

Je kunt er ook klantonderzoek mee uitvoeren. De AI kan zich voordoen als jouw klant op basis van jouw bedrijfsplan en een gedetailleerde omschrijving van je doelgroep. Vervolgens kun je pijnpunten, problemen en behoeftes ontdekken nog voordat je een eerste prototype hebt. Bohnsack: "Het platform helpt je om van idee naar strategie en uitvoering te komen. Het is een innovatietool, waarvan ik hoop dat hij vooral duurzame startups zal helpen." 

Aandachtspunten en kritiek 

Platformexpert en onderzoeker bij lectoraat Platformeconomie aan De Haagse Hogeschool Martijn Arets was aanwezig bij de presentatie van Bohnsack en vindt dit zeer interessant. "De mogelijkheden om samen te werken en te innoveren met AI zijn eindeloos", zegt Arets. Tegelijkertijd maakt hij zich zorgen over de ethische risico's van dit soort innovatieplatformen. 

"Kunstmatige intelligentie leert op basis van wat wij erin stoppen. Zo wordt AI op dit moment vooral gebruikt door de westerse wereld, waardoor een bepaalde visies, gebruiken en opvattingen de overhand krijgen", legt hij uit. "Verder maak ik me zorgen over het feit dat de Venturely gebruik maakt van persona's, maar geen strategie heeft om onbewuste vooroordelen en de gevolgen daarvan te voorkomen. Bohnsack belooft hier later mee aan de slag te gaan, maar volgens mij hoort ethiek juist bij de basis van je business." 

Een simpele waarschuwing bij AI-advies ("Deze AI is niet perfect, er kan bias optreden") kan al helpen, denkt Arets. "Kortom, AI biedt waardevolle inzichten uit diverse businessmodellen, zolang je rekening houdt met de beperkingen en de ethische implicaties. Neem bovendien uitkomsten niet blind over, maar gebruik ze als waardevolle input in een groter ontwikkelproces. Jouw afwegingen om tot de uitkomst te komen zijn namelijk net zo waardevol als het resultaat."