Meer aandacht voor fietsveiligheid

Een fietshelm opzetten. Een hele simpele handeling om veel ernstig leed te voorkomen. Dat is volgens neurochirurg Hugo den Boogert, traumachirurg Alexander Leijdesdorff en intensivist Vincent de Jong van HMC de beste reden om een fietshelm op te zetten. “Waarom zou je het niet doen?”

De redenen om een helm niet te dragen zijn de Haagse artsen bekend: het staat gek, mijn haar gaat in de war, dan moet ik die helm overal mee naartoe sjouwen. Hugo: “Allemaal waar, maar ook zonde als je kijkt naar de ellende die het dragen van een helm bij een fietsongeluk kan voorkomen.”

Samenwerking voor veilig fietsen

De gevolgen van het niet dragen van een fietshelm zien de specialisten vrijwel dagelijks terug op scans van het hoofd: breuken, bloedingen en ernstige kneuzingen. Patiënten kunnen nog jarenlang of zelfs blijvend last hebben van ‘onzichtbare klachten’ zoals overprikkeling, concentratieproblemen en vermoeidheid. Bij fietsers is ernstig hersenletsel de belangrijkste oorzaak van overlijden. Blijvende lichamelijke klachten zijn eerder regel dan uitzondering.

Vandaag vindt de derde landelijke dag van de fietshelm plaats. In Den Haag vragen het HMC, De Haagse Hogeschool en de gemeente Den Haag aandacht voor fietsveiligheid. Vanuit lectoraat Impact of Sport van Kenniscentrum Health Innovation is docent-onderzoeker Tom Arnoldus- van Schendel aanwezig. Hij gaat samen met wethouder Arjen Kapteijns in gesprek met de artsen over het belang van het dragen van een helm. Er wordt een onderzoeksprogramma opgestart over preventie van ernstige verkeersongevallen.

Aantal fietsongelukken blijft stijgen

Het aantal mensen dat na een fietsongeval moet worden opgenomen in het ziekenhuis blijft toenemen. In 2022 belandden 557 mensen in een Haags ziekenhuis na een fietsongeval. De stijging is vooral goed te zien bij de multitraumapatiënten: patiënten met meerdere ernstige letsels. 13,8 procent van de multitraumapatiënten in Den Haag had een fietsongeval (in 2018: 7,7%). Kwamen in 2018 nog 39 multitraumapatiënten na een fietsongeval in een Haags ziekenhuis, in 2022 was dit al bijna verdubbeld naar 77 patiënten. 

De opkomst van de e-bike en fatbike, waar je zonder helm extra gevaar loopt, draagt flink bij aan nog meer slachtoffers. Hugo: “Een normale fiets, fatbikes, bakfietsen, racefietsers: het gaat in het verkeer kriskras door elkaar met grote verschillen in snelheid en steeds grotere gevolgen als je valt. Nederland is één van de drukste fietslanden ter wereld, een ongeluk zit in een klein hoekje.” Alexander: “We zien bijna dagelijks patiënten met hersenletsel door fietsongelukken. Vaak denk ik bij een patiënt die op het hoofd is gevallen: had nou maar een helm gedragen. Dat had bij de meeste patiënten veel leed kunnen voorkomen.”

De artsen roepen niet op tot een helmverplichting. Vincent: “Bewegen is belangrijk en fietsen is gezond. We willen het gebruik van de fiets aanmoedigen, maar met meer aandacht voor veiligheid. Een helm opzetten bij het skiën of op de racefiets was een tijd geleden ook niet gewoon. Dat is nu de normaalste zaak van de wereld.” Hugo: “Het is ieders eigen verantwoordelijk, maar we willen het besef vergroten dat je als fietser nu eenmaal kwetsbaar bent, helemaal als je op hoge snelheid fiets of een verminderd reactievermogen hebt.”

Voorkomen beter dan genezen

Dus daarom voortaan een helm op, net als de artsen zelf. Alexander: “In het ziekenhuis doen we er alles aan om alle patiënten na een fietsongeval goed te helpen, maar een specifieke behandeling voor hersenletsel bestaat niet. Daarom is het beter te voorkomen dan te genezen. Een fietshelm helpt om de verkeersveiligheid te verbeteren en om het aantal doden en gewonden onder fietsers te verminderen.”