Netwerken komen in actie met lector Liliya Terzieva

“Het stadium van bewustwording creëren is voorbij: het is tijd voor actie”, liet dr. Liliya Terzieva bevlogen weten tijdens haar intreerede op 4 april. De nieuwe lector Designing Value Networks bij Kenniscentrum Mission Zero legde uit hoe we ons werk in transities kunnen versnellen en opschalen voor meer impact. “Namelijk door samen te werken in netwerken, deze uit te breiden en aan kruisbestuiving te doen.” Samen met haar kenniskring nodigde Liliya ons uit om in actie te komen voor een andere toekomst. Een serieuze zaak die, verrassend genoeg, vraagt om een speelse, nieuwsgierige en zelfs magische aanpak. 

Of het nu gaat om de energietransitie, de beweging naar een circulaire economie, duurzame herinrichting van onze land- en tuinbouw of een andere transitie: alleen samen kunnen we grote maatschappelijke veranderingen aanpakken. Net als de vorige HHs-lectoraten Designerly Innovation en Innovation Networks, is Designing Value Networks gestoeld op deze gedachte. Aan het begin van haar speech bedankte Liliya haar voorgangers Rianne Valkenburg en Christine De Lille voor hun werk op het gebied van innoverende netwerken. “Er ligt een indrukwekkende basis van waaruit we samenwerkingsprocessen echt verder kunnen brengen”, vertelde ze. “Met de tools en methodologieën die de afgelopen jaren zijn ontwikkeld, kunnen we snel en doelgericht tot actie overgaan.” 

Interactieve workshops

Voor Liliya’s intreerede kreeg het publiek al een voorproefje van deze tools en methodologieën tijdens verschillende workshops. In een van de workshops werden deelnemers uitgedaagd om stil te staan bij de vraag: wat verwacht je nu precies van anderen als je samenwerkt in een omgeving met verschillende stakeholders? En, heel belangrijk: hoe communiceer je dat op een effectieve manier? In een andere workshop verkenden deelnemers hoe systemisch codesign ondernemers in ecosystemen helpt bijdragen aan transities. In een derde workshop werden vier praktijkvoorbeelden gepresenteerd waar het lectoraat Designing Value Networks de afgelopen tijd heeft gewerkt.

“Creativiteit houdt ons nieuwsgierig en betrokken”

Veel van het werk van het lectoraat draait om het ontwerpen van interacties. Hoe kunnen netwerken ontstaan, groeien en met andere netwerken verbinden? Maar dat is niet het enige aspect waarbij ontwerp komt kijken. Liliya: “Ontwerpen en herontwerpen is een vaardigheid die iedereen nodig heeft om met vertrouwen het onbekende tegemoet te zien. Om onze toekomst vorm te geven, is creativiteit nodig. De meeste mensen bestempelen creativiteit al gauw als onrealistisch, maar juist door de speelsheid die creativiteit met zich meebrengt, houden we het vol in transitiewerk. Creativiteit houdt ons nieuwsgierig en betrokken, en zorgt ervoor dat we dingen durven te proberen. Zo krijgen oplossingen de kans om te groeien, en krijgen wij de kans om ons te laten verbazen over wat er mogelijk is. AI kan ons daar niet bij helpen, dit is mensenwerk.” 

Vraagstukken op een speelse manier aanpakken

Om haar woorden kracht bij te zetten, nodigde Liliya het publiek uit om letterlijk bruggen te bouwen met blokjes Lego®. Eerst vroeg ze iedereen een eigen brug te bouwen, en vervolgens om deze te verbinden met andere mensen uit het publiek. Ze genoot zichtbaar van de interacties. “Merken jullie hoe krachtig het is als je vraagstukken op een luchtige en speelse manier aanpakt? Ik zie al jullie ogen glinsteren, ik zie verbindingen ontstaan en ik zie mensen echt klikken. Hier zijn we naar op zoek! En dit vinden we juist als we van mening verschillen over hoe iets moet. Dan ga je in gesprek, en nodig je elkaar uit om de zaak van verschillende kanten te bekijken. Dat is niet vanzelfsprekend, dat moeten we echt leren. Designing Value Networks helpt door praktische tools en experimenteerruimten te bieden.”

Vruchtbare grond creëren voor ecosystemen

Omdat living labs perfecte plekken zijn om te experimenteren in de praktijk, doet Designing Value Networks veel onderzoek in en – nog belangrijker - naar living labs. Hoe stimuleer je écht gelijkwaardige cocreatie, welke skills zijn nodig om labs te faciliteren en hoe schaal je op wat je in experimenten ontdekt en ontwikkelt? Zulke vragen staan centraal in het project Future Proof waarover Anja Overdiek, lid van de kenniskring, vertelde. Liliya vulde aan: “We kijken verder dan alleen de innovaties die voortkomen uit onderzoek in living labs. We richten onze blik juist ook op de groei van complete ecosystemen rond en tussen verschillende thema’s. Bijvoorbeeld door sleutelfiguren in netwerken te herkennen en hen ruimte te geven om als verbinder op te treden.” 

Lokaal, nationaal en internationaal

Ook kenniskringleden Armand van Oostrom and Heleen Geerts vertelden over hun projecten binnen Designing Value Networks. Namelijk over hoe het lectoraat de competentie ondernemerschap stimuleert in verschillende lokale en nationale netwerken. Daarbij lichtte Liliya toe dat ondernemerschap, naast creativiteit en nieuwsgierigheid, een belangrijke rol speelt in het aanwakkeren van het verlangen naar transities. Verder lichtte ze ook een aantal netwerken uit waar het lectoraat zelf aan deelneemt, waarin kennis wordt ontwikkeld en in de praktijk wordt gebracht. “We moedigen netwerken aan hun geleerde lessen te delen om de uitkomsten van hun experimenten breder toepasbaar te maken. Op internationaal, nationaal en regionaal niveau, maar ook binnen ons eigen kenniscentrum Mission Zero.” 

Van een hiërarchie naar gelijkwaardigheid

Om echt succesvol te zijn en veel impact te hebben, is het belangrijk dat leden van de verschillende netwerken op een andere manier gaan denken. Een hiërarchische mindset moet plaatsmaken voor een netwerkmindset, en hiërarchisch leiderschap voor netwerkleiderschap. Voor een beeld van hoe dit eruit kan zien, kreeg het publiek een korte creatieve documentaire te zien van de activiteiten binnen het lectoraat. Hierin waren verschillende voorbeelden te zien van hoe onderwijs en werkveld elkaar tot grotere hoogte tillen. Daarbij kwam vooral de rol van studenten duidelijk naar voren, bijvoorbeeld die van student en onderzoeksassistent Ju Laclau Massaglia: “Als studenten hebben wij natuurlijk veel te leren, maar we hebben ook veel te bieden. In deze omgeving kan ik mijn unieke bijdrage leveren en tegelijkertijd de kennis vergaren die ik interessant vind. Het is echt tweerichtingsverkeer.” 

“Er is nog zo veel te ontdekken!”

Aan het eind van haar intreerede, kon Liliya een mooie vrucht plukken van het werk van het afgelopen jaar. Samen met co-auteurs Christine De Lille en Katinka Bergema reikte ze de eerste kopieën van het boek Versnellen en Opschalen uit. Het boek bevat lessen en inzichten van meer dan vijfendertig (praktijk)experts op het gebied van maatschappelijke impact maken met netwerken. Deze verzameling van ervaringen van pioniers op dit gebied is het eerste boek in zijn soort. En omdat er nog veel is dat we niet weten, volgen er hopelijk nog veel meer, sprak Liliya uit. “Er is nog zo veel te ontdekken!” We wensen haar, haar kenniskring en iedereen op haar pad veel mooie en betekenisvolle cocreaties de komende tijd. En natuurlijk vooral: veel actie!