“Onderwijs is een relatie waar je voortdurend aan moet werken.”

Sinds 1 januari 2021 is Naomi van Stapele (46) de nieuwe lector Inclusive Education bij het kenniscentrum Global & Inclusive Learning. Naomi heeft jarenlang ervaring in het onderwijs, een passie voor inclusiviteit en deed een vreugdedans toen ze hoorde dat zij bij De Haagse was aangenomen. Een kennismaking.

Kennismaking met Naomi van Stapele, lector Inclusive Education

Ik heb als student en als docent alle lagen van het onderwijs doorlopen: van het basis onderwijs en het middelbaar onderwijs via het vmbo en mbo naar hbo en tot slot de universiteit.” Haar promotie - inmiddels zes jaar geleden, sloot zij cum laude af. Persoonlijke omstandigheden zorgden ervoor dat Naomi op jonge leeftijd in aanraking kwam met het thema inclusie. “Vanaf mijn 16e kon ik niet meer op mijn ouders terugvallen. Ik stond er, samen met mijn tweelingbroer, alleen voor. Daardoor kreeg ik moeilijkheden op school. Ook ontdekte is dat ik queer was. Op school, waar ik hoopte een luisterend oor en ondersteuning te vinden, was geen ruimte voor mijn verhaal. Ik heb aan den lijve ondervonden hoe belangrijk inclusief onderwijs is. Dat je een student als een persoon ziet met een eigen verhaal en geschiedenis, en niet alleen als een cognitief iemand waar een academisch resultaat uit moet komen.”

In actie

“Toen ik een jaar of 20 was, werkte ik als docent op het vmbo in Rotterdam. Ik ben toen echt geschrokken van het feit dat leerlingen met een migrantenachtergrond structureel naar een lager niveau van onderwijs werden doorverwezen. Ik ben toen samen met leerlingen en docenten in actie gekomen om deze leerlingen te helpen naar een hoger niveau te komen. Het was voor mij heel natuurlijk om hier mee aan de slag te gaan. Ik dacht: “Dit kan niet.” Naomi ging later studeren aan de universiteit en deed ook onderzoek naar dit onderwerp tijdens haar werk voor ECHO (Expertise Centrum Diversiteitsbeleid). “Ik kreeg laatst bericht van een van de leerlingen van toen. Hij zat op de London School of Economics. Dat is dan heel mooi.”

Relatie

“Onderwijs is een relatie waar je voortdurend aan moet werken. Inclusief onderwijs biedt de ruimte voor studenten en docenten om samen te leren en kennis te ontwikkelen op basis van wat ontstaat tussen hen, zonder dat dit wordt geblokkeerd door aannames en vooroordelen. Wat we zien is dat er vaak onderwijs wordt gegeven op basis van allerlei aannames die worden gevoed door stereotypes uit de samenleving, publieke debatten. We kijken te weinig naar de rijkdom van verschil met een open en inclusieve blik, en hierdoor uitsluiting ontstaat. Als je niet binnen de witte, mannelijke, hetero-normatieve norm valt, of op een andere manier niet voldoet aan dominante standaarden, word je snel tot minderheid gemaakt, als minder mens gezien en behandeld. De manier waarop die stereotypes in het onderwijs worden gereproduceerd, heeft direct effect heeft op de persoonsontwikkeling van deze jonge mensen. Ze krijgen het gevoel er niet (bij) te horen, dat zorgt voor stress met een negatief effect op de leerpresentaties.”

Vrij denken

“Ik vind het belangrijk dat onderwijs een plek is waar vrij kan worden gedacht, zonder onderscheid en met oog voor verschil. Verschil is een verrijking, het is het benaderen van een vraagstuk vanuit verschillende perspectieven zonder uitsluiting, en met een open blik. Onderscheid leidt tot uitsluiting. Ik zie veel te vaak – bedoeld en onbedoeld – dat de dominante norm wordt gereproduceerd. Docenten zijn zich daar soms niet eens van bewust. En dat ligt niet alleen bij docenten. Studenten moeten er ook in meegenomen worden om inclusief te denken en te delen. Inclusief onderwijs is een collectief proces. We moeten het met zijn allen doen en we zijn er ook allemaal verantwoordelijk voor.”

De Haagse

Hoewel Naomi in veel andere landen heeft gewerkt, heeft ze haar hart verpand aan Den Haag. “Dit is mijn stad waar ik woon en waar ik van hou. Dus is mijn thuis.” Tijdens een onderzoek voor de gemeente Den Haag ontdekte ze de verschillende facetten van de segregatie van haar stad. “Wist je dat bewoners van Den Haag Zuidwest statistisch gezien 13 jaar eerder sterven dan die uit het Statenkwartier? Inclusief onderwijs speelt een belangrijke rol in her aanpakken van die segregatie. Ik had al met de Haagse samengewerkt en een functie bij De Haagse stond op mijn bucket list. Ik heb een vreugdedans gedaan toen ik hoorde dat ik was aangenomen. En nu ben ik er.”

Plannen

Naomi springt wat werk betreft op een rijdende trein. “Rode draad in de lopende projecten en in het werk van mijn voorganger Aminatha Cairo is dat deze student-led zijn. Ik wil heel graag werken, samen met studenten en docenten onderzoeken hoe we samen naar een meer collaboratieve manier van onderwijs kunnen komen binnen De Haagse. En ik wil ook werken met degenen die we niet bereiken. De jongeren die wel de kwalificaties hebben voor hbo-onderwijs, maar er niet komen. Wat zegt dat over De Haagse? Hoe kunnen we ze bereiken? Jongeren hebben hun eigen netwerk met eigen mechanismen om elkaar te ondersteunen. Hoe kunnen we meer gebruik maken van die peer support? Dat onderzoek wil ik samen met jongeren doen, dus niet over hen maar door hen en samen met hen. Het doel is te komen tot communties of practice, waar jongeren ook weer anderen inspireren om bij De Haagse te studeren."