Samenwerken aan decentrale energieoplossingen in de wijk

De Groene Mient is een sociaal-ecologisch woonproject in de Vruchtenbuurt in Den Haag. Hier voorzien 33 huishoudens voor een belangrijk deel in hun eigen energiebehoefte. Op zonnige momenten houden ze zelfs zó veel over, dat ze de opgewekte stroom kunnen en willen delen met de rest van de wijk. Een mooi idee, maar ook een mooie uitdaging. Want hoe organiseer je zoiets op technisch en sociaal gebied? Het lectoraat Future Urban Systems en kenniscentrum Mission Zero denken mee.

De 33 huishoudens van de Groene Mient willen hun energie delen met 300 andere huishoudens in de Vruchtenbuurt. Daarmee slaan ze twee vliegen in één klap, legt Rizal Sebastian, lector Future Urban Systems uit. “Waar duurzame energie in de Groene Mient vanzelfsprekend is, heeft de rest van de Vruchtenbuurt nu nog weinig zonnepanelen op het dak. De Groene Mient kan zo helpen de energiekosten in de wijk te drukken. Maar andersom kan de wijk op haar beurt de Groene Mient helpen. Door het volle energienet (ook bekend als netcongestie) gaat teruglevering van een energieoverschot naar het net geld kosten. Daar heeft de Groene Mient geen last van als ze hun energie kunnen delen met de buren. Uiteindelijk is het de bedoeling het aantal zonnepanelen in de Vruchtenbuurt uit te bereiden, en zo op grotere schaal energie met elkaar te delen.” 

Slimme data en energieopslag
Om de plannen te realiseren richtten voorlopers in de Vruchtenbuurt de lokale energiecoöperatie Sterk Op Stroom op. Eind vorig jaar kreeg deze coöperatie, bij wijze van experiment, speciale toestemming van de Rijksoverheid om de komende 10 jaar op te treden als energieleverancier. “Dus nu staan ze voor de vraag: hoe pakken we dit professioneel aan?” weet docent-onderzoeker Fred Zoller. “Het eerste wat in het oog springt, is de techniek. Hernieuwbare energie is niet 24 uur per dag beschikbaar, dus er moet nagedacht worden over een goede match tussen vraag en aanbod. Daar kunnen data en AI een belangrijke rol bij spelen. Denk bijvoorbeeld aan apparaten die vanzelf aangaan als er energie beschikbaar is. Ook opslag is een onmisbare component. Bijvoorbeeld in de vorm van een buurtbatterij, of bi-directionele elektrische auto’s.”

Mobiliteitsprobleem oplossen met energie
Begin februari deed het lectoraat mee aan de casus ‘Slim laadplein’, tijdens de landelijke Synergy Hackathon bij Green Village van TU Delft. Studenten, onderzoekers, bedrijven en buren dachten hier na over mogelijke oplossingsrichtingen. “Doordat de Vruchtenbuurt kampt met een groot parkeerprobleem, ontstond het idee om te gaan werken met elektrische deelauto’s”, vertelt onderzoeker Noelle Choong. “Als er deelauto’s beschikbaar zijn, kunnen er een aantal eigen auto’s van bewoners de wijk uit. En als die deelauto’s elektrisch zijn, kunnen de auto-accu’s deel worden van het smart energy grid.” Ze verduidelijkt: “Meestal kun je in zo’n auto meer energie kwijt dan je met een autorit verbruikt, dus het overschot kun je gebruiken om ’s avonds tv te kijken of de vaatwasser aan te zetten.”

Het valt of staat met bewoners
Er zijn allerlei oplossingen en mogelijkheden denkbaar, en nu is het een kwestie van uitproberen. “Vertrouwen is daarbij essentieel”, weet Fred. “In elkaar en in de techniek. Als we datagedreven gaan werken, moet iedereen natuurlijk goed begrijpen wat dat inhoudt. We weten nog niet op welke systemen en producten we gaan uitkomen, maar voor succes moeten we iedereen blijvend meenemen in de ontwikkeling. Op 28 juni organiseren we daarom een symposium waarbij we verschillende opties bespreken met bewoners.” Noelle vult aan: “Ter voorbereiding daarvan analyseer ik nu verschillende datasets, bijvoorbeeld over het verbruik in de wijk. We presenteren een aantal scenario’s. Bijvoorbeeld het effect op het smartgrid als je de was een uurtje later doet. Hoe sta je daar als bewoner tegenover? Door data te blijven analyseren en steeds nieuwe scenario’s te onderzoeken, kunnen we mensen laten zien hoeveel ze mogelijk besparen. Zo hopen we natuurlijk meer bewoners aan boord te krijgen.”

Stap voor stap
De coöperatie Sterk Op Stroom heeft nu ongeveer 300 leden. Rizal: “Dat zijn de voorlopers: allemaal enthousiastelingen die graag willen meedenken en meedoen. Om hier echt een succes van te maken, zijn minimaal 3000 huishoudens nodig die een zogenoemd democratisch energiecontract tekenen. Die komen vanzelf als er resultaten zichtbaar worden, daar ben ik van overtuigd.” Fred vult aan: “We beginnen met een smart multi-commodity grid voor elektriciteit en warmte, en een slim laadplein voor een aantal deelauto’s. Zo kan het project stap voor stap doorgroeien en echt bijdragen aan decentralisatie van ons energienetwerk.”

Acknowledgement

Dit praktijkgerichte onderzoek in samenwerking met bewoners, wordt mogelijk gemaakt dankzij innovatiesubsidies van de gemeente Den Haag, met name Subsidie Hoger Onderwijs voor De Haagse Hogeschool en Energie uit de Wijk Challenge voor Sterk Op Stroom. Het project is als Klimaatdeal opgenomen binnen het Haagse Klimaatakkoord. Dit is een van de manieren waarop Den Haag vormgeeft aan de EU-missie om in 2030 klimaatneutraal te zijn.